حفاظت ساختمانها در مقابل حریق


حفاظت ساختمانها در مقابل حریق

در زندگی بشر از آتش بعنوان یک عنصر مهم و تاثیر گذاری می توان نام برد، که در به وجود آمدن تمدنها نقش اساسی داشته است. اما اگر این عنصر مفید در زندگی بشری، از کنترل خارج شود می تواند بلایا و خسارات جبران ناپزیری را به بار آورد. توسعه مدنی، ازدیاد و تمرکز جمعیت در کلانشهرها، افزایش ساختمانهای مرتفع مسکونی، توسعه مراکز تجاری، صنعتی، اداری، درمانی، آموزشی می تواند احتمال خطر آتش سوزی را افزایش دهد. بنابر این باید تمهیدات ایمنی در ساخت و سازها اندیشیده و بر اساس ضوابط و آیین نامه های مربوطه اجرا گردد.

بطور اجمالی حفاظت ساختمانها در مقابل حریق به دو سیستم فعال و غیر فعال طبقه بندی می شود که این دو سیستم در هنگام سانحه آتش سوزی مکمل یکدیگر هستند، به مجموعه و وسایل حفاظتی نصب شده در ساختمان که در هنگام حریق، به صورت هشدار یا به صورت خودکار فعال می شود، سیستم محافظت فعال گفته می شود مانند سیستم های اعلام و اطفاء حریق خودکار، تجهیزات دستی و Fire Box.
سیستم محافظت غیر فعال در واقع تمهیدات و تدابیر محافظتی است که در حین ساخت سازه در اجزا و فضاهای داخلی اندیشیده می شود که این تدابیر در سه بخش تقسیم بندی می شود:
الف) محافظت سازه ای؛ با استفاده از اعضایی چون حریق بندها و دود بندها در دیوار، کف، سقف در حین ساخت که در برابر حریق مقاومت کند.
ب) فضابندی و معماری؛ تعبیه راه های خروجی، مسیرهای هدایت حریق بر اساس ضوابط و آیین نامه های مربوط به حفاظت از ساختمتن ها در برابر حریق.
ج) محافظت پوششی؛ این پوشش ها با انواع مختلف با هدف جلوگیری از هدایت سریع حرارتی به اجزاء سازه بمنظور بدست آمدن زمان بیشتر جهت ارائه خدمات آتش نشانی کاربرد دارد.
همچنین جدا از دو سیستم حفاظتی مذکور، مدل رفتاری متفاوت سازه های گوناگون ساختمانی در مواجهه با حریق احتمالی حائز اهمیت فراوان است، ساختمان ها از لحاظ ساختار سازه ای به دو دسته متداول اسکلت بتنی و فلزی تقسیم می شوند.
ساختمان بتنی، ساختمانی است که در اسکلت و عناصر سازه ای آن از بتن آرمه استفاده شود و ساختمان فلزی، ساختمانی است که در اسکلت و عناصر سازه، از پروفیل های فولادی استفاده شود. سازه های بتنی و فولادی هر کدام مزایا و معایبی در شاخص هایی چون طول عمر، زمان اجرا، سهولت اجرا، هزینه ساخت و مقاومت در برابر حریق دارند که در اینجا مختصراً به مقایسه معیار مقاومت در برابر حریق در این دو سازه میپردازیم.
در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان جداولی ارائه شده است که مقاومت فولاد و بتن را در دماهای مختلف مشخص نموده است. همانطورکه در جداول زیر مشاهده می شود با افزایش دما نتنها مقاومت فولاد شدیداً کاهش می یابد، بلکه تغییر شکل و آهنگ کاهش مقاومت در اجزاء سازه های فلزی (تیر وستون) نسبت به اجزاء سازه بتنی در دمای بالا به مراتب بیشتر است.
بعنوان مثال مقاومت فولاد در افزایش دما از ۶۰۰ درجه به ۷۰۰ درجه، افت چشمگیری دارد که در دمای ۷۰۰ درجه به ۱۲ درصد مقاومت اولیه خود می رسد اما بتن در این دما از ۳۴ درصد مقاومت اولیه خود برخوردار است.
دمای بتن(T) 300 400 500 600 700 800 1000
FCTFC
۹۲% ۷۷% ۶۰% ۴۵% ۳۴% ۲۳% ۰

دمای فولاد (T)
۳۰۰ ۴۰۰ ۵۰۰ ۶۰۰ ۷۰۰ ۸۰۰
FYTFY
۹۳% ۸۱% ۶۴% ۵۵% ۱۲% ۰

بنابر این جهت حفاظت از ساختمان های اسکلت فلزی علی الخصوص ستون های این دسته از سازه ها که در پایداری سازه و جلوگیری از تخریب ساختمان اهمیت بسزایی دارد، در مقابل حریق احتمالی میبایست تدابیر و نکات ایمنی دقیقتری منظور گردد. تا در زمان وقوع حوادثی همچون آتش سوزی ساختمان پلاسکو، بتوان خسارت مالی را به حداقل رساند و از وقوع حوادث جبران ناپذیری دیگری جلوگیری بعمل آورد.
هر چند التزام به مباحث مطروحه از اهمیت ویژه ای برخوردارند و لیکن همواره نقش آفرینی مناسب این الزامات، تحت الشعاع و در گرو مباحث گوناگونی از جمله ضوابط و ساختار شهرسازی، مناسبات اقتصادی، آموزش در حوزه ایمنی، امکانات خدمات شهری و…. قرار دارد که در جای خود به تفصیل مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

تاریخ انتشار : ۱۳۹۵/۱۱/۱۱